1
第三章 一元函数积分学
§3.1 不定积分的概念
§3.2 不定积分的计算方法
§3.3 定积分概念及性质
§3.4 积分学基本公式
§
3.5
定积分的换元积分法与分部积分法§3.7 定积分的应用
2
§3.1 不定积分的概念
• 3.1.1原函数与不定积分的概念
• 3.1.2不定积分的性质与基本积分公式
3
例
(
sin x) ′ =
cos xx
sin 是cos x的原函数.
( )
1 ( 0) ln ′ = >x x x
x ln 是
x
1 在区间(0,+∞)内的原函数.
3.1.1 原函数与不定积分的概念
定义 3.1
内的一个原函数。
在区间
是
,则称
或 恒有
使得对
内的函数,若存在函数 是区间
设
I
x f x
F dx
x f x
dF
x f x
F I
x
x F I
x f
) ( )
( )
( )
(
) ( )
( ' ,
), (
) (
=
=
∈
∀
注: 原函数不唯一,但不同的原函数之间只差一个常数.
4
定理3.1 若 是 在区间 内的一个原函数,
则集合 是由 的原函数
全体构成的集合,其中 称为 的原 函数的一般表达式。
) (x
F f (x) I
} {
F(x) + C C为任意常数C x
F( ) +
) (x f
) (x f
如 cos x 的原函数的一般表达式为
) (
sin x + C C为任意常数
在 的原函数的一般表达式为
x
1 (0,+∞)
) (
ln x + C C为任意常数
5
任意常数
积分号 被积函数
定义3.2(不定积分的定义)
C x
F dx
x
f = +
∫ ( )
被( )
积表达式 积分变量
称为 f ( x)在区间I 内的不定积分,记为
∫
f ( x)dx.若F(x) 是 f (x)在区间 内的一个原函数,则I
的原函数的一般表达式 F(x) + C
( 为任意常数
C)
) (x f
即
注:求不定积分即为求原函数,不定积分和原函数是 计算定积分、重积分与解微分方程的基础,故很重要.
解
例1 求 . 1
1
∫ 2
+ dx x
( )
,1
arctan 1 2
x x
= +
′
. arctan
1 1
∫ +
2= +
∴ dx x C
x
7
函数 f ( x)的原函数 F(x) 的图形称为 f ( x)的一条积
分曲线,将其沿 y 轴任意平行移动,可得 f ( x)的无穷
多条积分曲线 F(x) +C ,称为 f ( x)的积分曲线族。
几何意义:一个积分曲线族。
若求通过点 (称为初始条件)的积分 曲线,由初始条件可确定积分常数 的值。
C x
F dx
x
f = +
∫
( ) ( )) ,
(x0 y0
C
8
∫
[ f (x) ± g( x)]dx =) 1
(
∫
f ( x)dx ±∫
g( x)dx;3.1.2 不定积分的性质与基本积分公式
∫
kf ( x)dx =) 2
( k
∫
f ( x)dx.(
k
是常数,k ≠ 0 )
[ f ( x ) dx ] f ( x ),
dx
d ∫ =
d[∫
f (x)dx]=
f (x)∫
F′
(x)dx=
F(x)∫
dF(x)=
F (x)dx
,
+ C + C
(3)
(4)
1. 基本性质
9
例2 求积分
解 原式=
. )
1 2 ( 3
2 2 dx
x x
∫ − −
dx x
x dx
∫
2 −∫
− 21 2 1
3 1
x
− 3
= − 2arcsin x + C
结论:
1、微分运算与求不定积分的运算是互逆的;
2、检验积分结果是否正确,可对结果求导,看 是否等于被积函数;
10
2. 基本积分公式
µ µ
µ
xx =
′
+
+
1
1 .
1
1
x C dx
x +
+
= µ
⇒
∫
µ µ+) 1 (
µ
≠ −实例
启示 能否根据求导公式得出积分公式?
11
基 本 积 分 公 式
);
1 1 (
) 2 (
1 + ≠ −
= ++
∫
xµdxµ
xµ Cµ
∫
axdx = )4
( ( 0, 1);
ln + C a a ≠ a
ax
∫
exdx = )5
( ex
+
C;+ =
∫
1 1x2 dx) 6
( arctan x + C;
− =
∫
dxx2 1
) 1 7
( arcsin x
+
C;两种情况求。
-
和
=-
则需讨论
无特殊的说明,
若对
时,
注:求
1
1
≠
∫
µ
µ µ
µdx x
; 1 ln
) 3
( dx x C
x = +
∫
; ) (
) 1
(
∫
kdx=
kx+
C k是常数
12
∫
cos xdx =) 9
( sin x + C;
∫ sin xdx =
) 8
(
− cos x + C;∫
cosdx2 x = )10
(
∫
sec2 xdx = tan x + C;∫
sindx2 x = )11
(
∫
csc2 xdx = − cot x + C;; sec
tan sec
) 12
(
∫
x xdx = x + C . csccot csc
) 13
(
∫
x xdx = − x + C13
例3 求积分 .
1
2 1
) 1 (
2 2 2
dx x
x
x x
∫
x − −− − 解 原式=C x
x x
x x xdx dx
dx x
x dx x
+
−
−
=
−
−
=
− −
−
∫ ∫
∫
∫
arcsin 2
2 ln 1
arcsin 2
1 2 1
1
2
2 2
例4 求积分
解 原式=
∫
1+ 2cos1 2 x 1− dx = 21∫
cos12 x dx. 2tan
1 x + C
=
2 . cos 1
∫ + 1 dx x
14
例5 求积分
∫ sin
2 x1 cos
2 x dx说明: 求不定积分时,先将被积函数化简 或运算,再利用不定积分的性质和 基本积分公式来求。
解 原式=
C x
x
xdx xdx
x dx x
x x
+
−
=
+
=
+
∫
∫
∫
cot tan
csc sec
cos sin
cos sin
2 2
2 2
2 2
15
§3.2 不定积分的计算方法
3.2.1 换元换元法 3.2.2 分部积分法
16
问题
∫
cos2xdx= sin2x + C,解决方法 利用复合函数,设置中间变量.
过程 令 t = 2x , 2
1dt dx =
⇒
∫
cos2xdx = 12∫
costdt = sin12 t + C= 12sin 2x + C.1、第一类换元法
3.2.1 换元换元法
17
在一般情况下:
设 F′(u) = f (u), 则
∫
f (u)du = F(u) + C.如果 u =
ϕ
( x)(可导)) ( )]
( [ )])'
( [
( F ϕ x = f ϕ x ϕ ′ x
∫
′ = +∴ f [
ϕ
( x)]ϕ
(x)dx F[ϕ
(x)] C∫
== [ f (u)du]u ϕ(x) 由此可得换元法定理
18
设 f (u)具有原函数 F(u) ,
∫
f [ϕ
( x)]ϕ
′(x)dx =[∫
f (u)du]u=ϕ(x) = F(ϕ(x)) + C第一类换元公式(凑微分法)
说明 使用此公式的关键在于将
∫ g ( x ) dx
化为∫
f [ϕ(x)]ϕ′(x)dx =∫
f [ϕ(x)]dϕ(x).观察重点不同,所得结论不同.
) ( x
u =
ϕ
可导,则有换元公式 定理3.2
19
例1 求
∫
sin 2xdx.解(一) = 12
∫
sin 2xd(2x) = − 21cos2x + C;(二) = 2
∫
sin x cos xdx∫
= 2 sin xd(sin x)=
(
sin x)
2 + C;(三) = 2
∫
sin x cos xdx∫
−
= 2 cos xd(cos x)= −
(
cos x)
2 + C.原式
原式
原式
20
例3 求
∫
(2x + 5)50dx.解
C x
C u
du u
x u
x d
x
+ +
= +
= +
=
+ +
∫
∫
51 50 51
50
) 5 2
102 ( 1 102
1 2
5 1 2
) 5 2
( )
5 2
2 ( 1
令
原式=
例2 求
∫
f' (
x)
f(
x)
dx解
原式
C x
f C
u
x f
u udu
x df
x f
+
= +
=
∫ =
∫ =
=
2
2 [ ( )]
2 1 2
1
)) (
( )
( )
( 令
一般地
) 0 )(
( ) 1 (
)
( + =
∫
+ + ≠∫
f ax b dx a f ax b d ax b a21
例4 求 .
) ln 2 1
(
1 dx
x
∫
x +解
原式
(ln )ln 2 1
1 d x
∫
+ x=
) ln 2 1
ln ( 2 1
1 2
1 d x
x +
=
∫
+x u = 1 + 2ln
∫
= du u
1 2
1 = ln u + C
2
1
ln 1 2 ln . 2
1 +
x+
C=
一般地 dx f x d x x x
f 1 (ln ) ln
)
(ln
∫
∫
=22
例5 求 1 ( 0).
2
2 ≠
∫
a + x dx a解 dx
a a
∫
x+
= 2
2 2
1 1
1
+
=
∫
d axa
a x 2
1
1 1
. arctan
1 C
a x
a
+
= 原式
例6 求 1 ) . 1
(
1
2 e dx
x
x x
∫
− +解
1 , 1 1
x2
x x ′ = −
+
∴ 原式 1)
(
1
x x d
ex x +
=
∫
+ = ex+1x + C.小结:例1-6应用凑微分可直接观察到。
23
常 用 的 三 角 函 数 关 系 式
1.积化和差公式:
2.倍角公式
] ) cos(
) [cos(
2 cos 1
cos
] ) cos(
) [cos(
2 sin 1
sin
] ) sin(
) [sin(
2 cos 1
sin
x x
x x
x x
x x
x x
x x
β α
β α
β α
β α
β α
β α
β α
β α
β α
+ +
−
=
+
−
−
=
− +
+
=
2 . 2 cos cos 1
2 ; 2 cos sin 1
; 2 2 sin
cos 1 sin
2 2
x x x x
x x
x
= +
= −
=
3.平方公式
. cot
1 csc
; tan
1 sec
; 1 cos
sin
2 2
2 2
2 2
x x
x x
x x
+
=
+
=
=
+
24
例7 求 . 1
1 dx ex
∫
+解
e dx e e
x x
∫
+ +x −= 1
1 dx
e e
x
∫
− +x = 1 1 e dx
dx e x
∫
x∫
− += 1 (1 )
1
1 x
xd e
dx e +
− +
=
∫ ∫
. )
1
ln( e C
x − + x +
=
一)原式 (
二)原式
( dx
e e
x
∫
+x= − −
1 = −
∫ d((e e
−−xx ++11))
C e
x
e e
C e
x
x x
x
+ +
−
=
+
− +
+
−
=
−) 1
ln(
ln ln
) 1
ln(
25
例8 求 .
1 2
3 2
1 dx
x
∫
x + + −原式=
∫ (
2x + 3 + 22xx+−31)(
− 22xx+−31− 2x − 1)
dxdx x
dx
x
∫
∫
+ − −= 2 1
4 3 1
4 2 1
) 1 2
( 1 8 2
) 1 3 2
( 3 8 2
1 + + − − −
=
∫
x d x∫
x d x( ) (
2 1)
.12 3 1
12 2
1 3 3
C x
x + − − +
=
解
小结:例7-8被积函数经过适当的变形如加 减项或根式有理化,再应用凑微分。
26
例9 求 解
cos . 1
∫
+ 1 x dx( )( )
∫
+ − −= dx
x x
x
cos 1
cos 1
cos 1
∫
−−= dx
x x cos2
1
cos
1 =
∫
1sin− cos2 xx dx∫
∫
−= (sin )
sin 1 sin
1
2
2 d x
dx x x
sin .
cot 1 C
x + x +
−
=
原式
∫ 1 + dx sin x
类似可求
27
解 原式 =
∫
sin1 x dx =∫
sinsin2xx dx∫
−−
= (cos )
cos 1
1
2 d x
x u = cos x
∫
−−
= du
u2 1
1 = − 12
∫
1−1u +1+1u duu C + u +
= −
1 ln 1 2
1 C
x +x +
= −
cos 1
cos ln 1
2 1 例10 求
∫
csc xdx.x C
x +
= − 2 2 sin
) cos 1
ln ( 2 1
. cot
csc
ln x − x + C
=
xx + C
= −
sin cos ln 1
∫ sec xdx .
类似可求
28
例11 求 解
. cos
sin2 5
∫
x ⋅ xdx∫
⋅= sin2 x cos4 xd(sin x)
∫
⋅ −= sin2 x (1 sin2 x)2d(sin x)
∫
− += (sin2 x 2sin4 x sin6 x)d(sin x) . 7 sin
sin 1 5
sin 2 3
1 3 5 7
C x
x
x − + +
=
原式
) ,
( sin
) sin
1 ( sin
cos sin
2 2
1 2 2
+ +
∈
−
= ∫
∫
Z n
m x
d x
x
xdx x
n m
n m
29
例12 求
∫ sin
2xcos
4 xdx解 原式
降幂计算。
,利用倍角公式 注:对
2 2 cos cos 1
2 , 2 cos sin 1
) ,
( cos
sin
2 2
2 2
x x x x
Z n
m xdx
x n
m
= +
= −
∈ +
∫
x dx
x 2
2 2 cos 1
2 2 cos
1
+
=
∫
−x C x
x
x xd
x xd
dx
dx x x
x
dx x x
x x
dx x x
x
+
− +
=
+
−
=
+
−
=
−
− +
− +
=
−
− +
=
∫
∫
∫
∫
∫
∫
6 2 sin 8
4 sin 2
8 1
] ) 2 (sin 2
2 sin ) 1
4 ( 4 8 cos
1 2
[ 1 8 1
) 2 cos 2
sin 4
2 cos 1 2
(1 8 1
] 2 cos ) 2 sin 1
( ) 4 cos 1
2 ( 2 1
cos 1
8 [ 1
) 2 cos 2
cos 2
cos 1
8 ( 1
3
2 2
2 3
2
30
例13 求 解
. arcsin 2
4
1
2
xdx
∫
x−
2 arcsin 2
1 2
1
2
d x x
∫
x
−
=
2) (arcsin arcsin 2
1 x
xd
∫
=
.
arcsin 2
ln x + C
=
原式
小结:例9-12是三角函数求积分,常应用三角 函数中的关系式来变形再用凑微分来求。此类变 形通常较灵活多变,有一定的难度。
31
问题
∫
x5 1 − x2dx = ?解决方法 改变中间变量的设置方法.
过程 令 x = sint ⇒ dx = cos tdt,
=
∫
x5 1 − x2dx∫
(sint)5 1 − sin2 t costdttdt t 2
5 cos
∫
sin= =
(应用“凑微分”即可求出结果)
2、第二类换元法
32
其中ψ −1(x) 是 x =
ψ
(t)的反函数.证 设Φ(t) 为f [ψ (t)]ψ ′(t) 的原函数,
则 dx
dt dt
x d
F′ )( = Φ ⋅ = f [
ψ
(t)]ψ
′(t) ,) ( 1 ψ′ t
⋅
)
1(
] ) ( ' )]
( [ [
) (
) ( ' )]
( [
. 0 )
( ' )
(
x
dt t
t t
f dx
x f
t t
f
t t
x
= −
∫ = ∫
≠
=
ψ ψ
ψ ψ
ψ
ψ ψ
公式 具有原函数,则有换元
又设
,且 是单调的、可导的函数
定理
设
3.3)) ( (
)
(x 1 x F = Φ
ψ
−令
)]
( [ t f
ψ
= = f ( x).
说明F( x)为 f ( x)的原函数,
∫ = +
∴
f ( x)dx F(x) C= Φ[ψ −1(x)]+C,[
[ ( )] ( )]
1( ))
(x dx f t t dt t x
f −
∫
=∫
= ψ ψ ′ ψ第二类 积分换 元公式
33
例14 求 解
).
0 1 (
2
2 >
∫
x + a dx a令 x = atan t ⇒ dx = asec2 tdt
tdt t a
a
sec
2sec
1 ⋅
= ∫
∫
= sectdt
t a
x
2
2 a
x + .
ln 1
2 2
a C a x
a
x
+
+
+
=
− π π
∈ , 2 t 2
注1 用换元法得到的结果,必须代回原变量
原式
tan
1sec
ln
t+
t+
C=
( )
( ln )ln x + x2 + a2 + C C = C1 − a
=
34
例15 求 解
).
0 1 (
2
2 >
∫
x − a dx atdt t
a
dx = sec tan t dt a
t t
∫ a ⋅
= tan
tan sec
∫
= sectdt = ln(sec t + tan t) + C1
t a
x 2 2
a x −
1 2
2
)
ln( C
a a x
a
x − +
+
= 原式
) ln (
)
ln( x + x2 − a2 + C C = C1 − a
=
2 ) 0
( π
时, t
当x a
令
x=
a sec t) 1 (
法一:
35
时,
当
x −
a令 x = − u , 则
u a,由
(1)知
1 2
2 1
2 2
2 2
2 2
) ln(
) ln(
1 1
C a
x x
C a
u u
du a
u dx
a x
+
− +
−
−
= +
− +
−
=
− −
− =
∫
∫
2 1
2 2
ln C
a
a x
x − − +
= −
) ln 2 (
)
ln(
−
x−
x2−
a2+
C C=
C1−
a=
(2)知,
综合 ( 1 )( 2 )
.
1 ln
2 22
2
dx x x a C
a x
+
− +
− ==
∫
36
法二:
tdt t
a
dx = − csc cot
−
−
− =
=
∫
∫ ∫
2 0 ,
csc
0 2 , csc
cot
cot csc
t dt
t
t dt
t t dt
a
t t
a
π
π
, csc t a
x
= 令
原式
2 ) 0
( π
t
− +
−
−
+
−
−
=
2 0 ,
)]
cot (csc
ln[
0 2 , )
cot ln(csc
1 1
t C
t t
t C
t t
π
π
37
) ln (C = C1 − a
−
− + +
−
− +
−
−
=
a x
a C a x
a x
a x
a C a x
a x
, )]
( ln[
, )
ln(
1 2
2
1 2
2
. ln x + x
2− a
2+ C
=
价变形可得:
对上式分子有理化及等
原式
38
例16 求 解
.
4 2
3 x dx
∫
x −令 x = 2sint dx = 2costdt t ∈ − π2 , π2
(
2sin t)
3 4 − 4sin2 t ⋅ 2costdt=
∫
tdt t 2
3 cos sin
32
∫
= = 32
∫
sin t(1 − cos2t)cos2 tdt td t
t cos ) cos (cos
32 2 − 4
−
=
∫
C t
t − +
−
= cos )
5 cos 1
3 (1
32 3 5
t
2 x
4 − x2
( ) (
4)
.5 4 1
3
4 2 3 2 5
C x
x + − +
−
−
= 原式